SGP tegen een nieuw theater

Een theatraal (=overdreven) raadsvoorstel: SGP tegen een nieuw theater

De hoofdlijn van de SGP-bijdrage in de raadsvergadering van 26 november 2021

Theatraal staat voor overdreven. Iemand die theatraal is, gedraagt zich alsof hij op het toneel staat. Bepaalde emoties worden groter gemaakt dan ze werkelijk zijn. Het woord theatraal is afgeleid van het Latijnse woord theatrum, dat theater betekent. Dit sluit aan op Van Dale: the·a·traal = overdreven.

We moeten eerlijk zeggen: voor de SGP-fractie is dit voorliggende raadsvoorstel, wat pleit voor de meest maximale variant van 37 miljoen euro voor een nieuw theater, overdreven. We missen de realiteitszin en nuchterheid. Met dit raadsvoorstel wordt een veel te grote broek aangetrokken en schieten we in de overdrijving.

De SGP is tégen de bouw van een nieuw theater; onze stellingname is geen overdreven verhaal, maar realiteitszin. Dit zal ik uitleggen aan de hand van 9-tal argumenten / verhaallijnen:

1. De bouw van een theater betekent een zeer hoge investering. Scenario D, het voorstel van het college, gaat ons minimaal € 37 miljoen euro kosten, incl. BTW, met een zeer forse jaarlijkse stijging van de gemeentelijke bijdrage voor tientallen jaren.
2. Het theater wordt maar door een relatief klein deel van Veenendaal bezocht (op onze vragen hebben wij geen informatie ontvangen over het exact aantal unieke Veenendaalse bezoekers, maar uit ontvangen indicatie en onze eigen berekeningen gaat bij het aantal unieke Veenendaalse bezoekers om nog geen 10% van onze inwoners!). En het grootste deel van de bezoekers komt van buiten Veenendaal. Wij vinden het theater (daarom dan ook) zeker geen instelling voor algemeen belang/nut om zoveel subsidie in te steken. De verhouding is zoek.
3. ‘De gebruiker betaald’ is voor de SGP eenbelangrijk principe, het zogenoemde profijtbeginsel. En gezien de hele kleine groep Veenendalers die überhaupt gebruik maakt van een theater is dit een goed toepasbaar principe. Daar komt bij dat onze sterke indruk is dat de theaterbezoeker vooral ook een persoon is die zich een kaartje van € 25 kan permitteren voor een avond. Er zijn talloze Veenendalers die alleen al om de kosten niet eens na hoeven denken over een theaterbezoek. Zij hebben de € 25 nodig voor hun levensonderhoud. En zullen ontgoocheld zijn als ze horen dat zij en wij allemaal ook bereid zijn € 25 bij te leggen voor elk kaartje.
4. Veenendaal heeft niet zo’n grote omvang als andere steden, dat er zó’n groot theater past. We hoorden vorige week regelmatig: ‘Veenendaal heeft recht op een theater’. Wat moeten we hiermee? Recht op een theater… Wat bedoelen we? En wie vindt dit?
5. In de regio zijn tal van theaters waar gebruik van kan worden gemaakt. Veenendaal moet keuzes maken. We kunnen niet en de hoogspanning ondergronds brengen, en de Rondweg Oost verbreden en de openbare ruimte op niveau beheren, en in het sociaal domein alle risico’s opvangen, en ook nog een theater van tientallen miljoenen bouwen. . Wij zijn geen culturele sponsor van de regio. Waarom betalen wij op elk kaartje zo’n substantieel bedrag voor iemand met goed of zelfs buitengewoon goed salaris uit Ederveen, Scherpenzeel of Rhenen?
6. Deze keuzes zijn temeer van belang gezien de enorme financiële opgave waar Veenendaal de komende tijd voor komt te staan. Denk alleen al aan de tekorten in het sociale domein, onze opgaven in het gemeentelijk vastgoed, de energietransitie, etc. Een integrale keuze is van belang, waarbij wíj kiezen voor sociaal domein, voor onderwijshuisvesting, voor het niveau van de openbare ruimte en niet voor theater.
7. In Veenendaal zijn cultuurorganisaties waar voldoende plek is om voorstellingen te bekijken (en er is al leegstand, die met het raadsvoorstel alleen meer groter wordt in het Spectrum). De inspraak van de heer Roor maakt ons nog onrustiger… Nog meer leegstand, En jaarlijks € 20.000,- minder huurinkomsten.
8. Onze lijn is: dit is geen nutsvoorziening. En als het inderdaad zo interessant is, dan is er vast wel een private partij of uitbater die deze handschoen oppakt. We hebben al eerder verwezen naar de Basiliek. Zonder een euro overheidssubsidie wordt hier ondernemerschap getoond.  
9. Daar komt bij dat we ons tijdens ons bezoek aan het theater twee weken geleden hebben laten voorlichten over het verdienmodel achter een theater. Het is toch ronduit schokkend wat voor bedragen ons theater – en daarmee wij als gemeenschap – afdragen aan artiesten die optreden. Voorstellingen die in veelvoud plaatsvinden in allerlei theaters vragen om een afdracht van duizenden en duizenden euro’s voor een avond. Alle gevoel voor realiteit lijkt in deze wereld zoek.

Uiteraard begrijpt u dat de SGP dit standpunt had en heeft, maar ook bij alle andere raadsleden zouden deze argumenten toch een voedingsbodem moeten hebben? Deze argumenten en een integrale afweging lijkt ons voor iedereen in deze raad en álle inwoners van belang. Het kan toch niet zo zijn dat we met bepaalde oogkleppen naar dit raadsvoorstel kijken? Een brede uitgebreide participatie in dit kader is van groot belang, ook omdat we ervan overtuigd zijn dat onze argumenten bij een grote groep Veenendaalers (h)erkenning zullen geven. We hebben de wethouder gevraagd of en hoe hij dit wil gaan vormgeven.

Ook onafhankelijk en objectief onderzoek onderstreept onze argumentatie. Destijds hebben wij de wethouder het proefschrift ‘De economie van het theater aangeboden’. Belangrijke conclusie uit het onderzoek/proefschrift is, ik citeer: ‘Introduceer een centrale regie op de vestiging van theaters met een reikwijdte groter dan de eigen gemeente, pas het systeem aan van de huidige systematiek waarbij gemeenten vrijwel de enige investeerder zijn in nieuwe theaters naar een systeem waarbij een regionale aanpak wordt bevorderd; kijk voor vestigingsplaats van een theater meer naar economische vestigingstheorieën en laat de besluitvorming niet uitsluitend afhankelijk zijn van politieke processen. Dit alles in het belang van publiek, podiumkunsten en overheden.’

Dat zou een wethouder, zeker van VVD-huize, die we kennen als ambitieus, maar ook realistisch en voor een solide financieel en economisch beleid, toch moeten aanspreken? We begrijpen de afwerende houding van de wethouder t.o.v. deze dissertatie en de keuze in het huidige raadsvoorstel dan ook écht niet. Zeker ook als we veel maatregelen moeten nemen om tekorten in het sociaal domein tegen te gaan, en voor een enorme opgave staan in het kader van duurzaamheid en energietransitie, om over de openbare ruimte en infrastructuur maar te zwijgen, waarbij we op elke euro goed moeten en willen letten, en er nu letterlijk miljoenen euro’s in een theater worden gestoken.

Veel zaken moeten nog worden uitgezocht in het voorstel, zoals bijv.de uiteindelijke kosten (de ervaring is namelijk dat dergelijke projecten vaak ook nog veel méér gaan kosten dan beoogt). Zoals ook in de commissie reeds aangegeven vinden we het van enorm groot belang dat dit raadsvoorstel niet onomkeerbaar is; er dat er bij meer inzicht en bezinning altijd nog de mogelijkheid is om de stekker uit dit plan te kunnen trekken. We hebben de wethouder hier om een toezegging gevraagd.

We hebben mederaadsleden tijdens de vergadering opgeroepen om zich niet te laten leiden door de waan van een eenzijdig politiek gevoel, maar door realiteitszin. Geen droom, maar werkelijkheid. En dat bereiken we dus niet met dit theatrale raadsvoorstel.

De hoofdlijn van de verdere behandeling in de raadsvergadering

De wethouder heeft tijdens de raadsvergadering aangegeven dat hij participatie scherp zal oppakken en ons in werksessies hiervan op de hoogte zal blijven houden.

Ook heeft de wethouder een toezegging gedaan dat er straks bij het definitieve ontwerp niet bij het kruisje hoeft te worden getekend, dat er nog keuzes te maken zijn. Dus dat het definitieve besluit over een theater te zijner tijd genomen gaat worden en dit raadsvoorstel dus niet onomkeerbaar is.

Tijdens de komende werksessies hierover zullen wij scherp de vinger aan de pols houden.

Aan ons werden tijdens de vergadering veel vragen gesteld, waarbij wij onze genoemde argumenten nader hebben toegelicht. Bij de vraag over welk alternatief de SGP dan voor het theater ziet, gaven we aan dat het huidige theater - zolang het technisch en financieel lukt zonder renovatie - kan voortbestaan. Herbestemming of herontwikkeling van deze mooie plek in Veenendaal biedt veel nieuwe kansen voor ons centrum.  Wat de SGP betreft is de oplossing voor die Veenendalers die wel eens het theater bezoeken dat ze voldoende mogelijkheden hebben in de regio om naar een ander theater te gaan. Of de Basiliek of het Spectrum kunnen bezoeken. De andere partijen in de raad hebben geen oplossing gegeven voor het enorme financiële vraagstuk waar Veenendaal voor komt te staan als het nieuwe theater in de huidige voorgestelde variant er uiteindelijk komt.

De SGP stemde als enige partij tegen dit theatrale (=overdreven) raadsvoorstel.

Jan Snoei, Raadslid SGP Veenendaal