Partijrede 2017 - 'Vreest niet!'

Tijdens de landelijke partijdag op zaterdag 22 april sprak SGP-voorman Kees van der Staaij over de bescherming van het leven, over de islam en over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen en het daaropvolgende formatieproces. Lees hieronder de volledige partijrede.

Partijrede 2017 - 'Vreest niet!'

Een partijdag in de Paasweek.
Dat overkomt ons niet elk jaar…

Kort na Zijn opstanding sprak de Heere Jezus troostvolle woorden tot verschikte vrouwen: Vreest niet! Eerder had de engel dat al gezegd tegen Maria Magdalena en de andere Maria. 
“Vreest gijlieden niet” sprak de hemelbode, “want ik weet dat gij zoekt Jezus, Die gekruisigd was. Hij is hier niet, want Hij is opgestaan.” Zij gingen haastig op pad om dit aan Zijn discipelen te vertellen. “Met vreze en grote blijdschap.” Bang en blij tegelijk. De vrouwen waren totaal van slag, bevangen door angst en schrik. Dan komt Jezus Zelf hen tegemoet. Uit Zijn mond klinken de bemoedigende woorden opnieuw: Vreest niet! 

Partijgenoten, we leven in een wereld vol vrees, we leven in een land vol vrees. Vrees die kan verschrikken, verlammen, verstikken. Vrees voor escalatie in Syrië, vrees voor wapengekletter in Noord-Korea, vrees dat christenen weggevaagd worden uit het Midden-Oosten. In eigen land vrees voor aanslagen door islamitische terroristen. Vrees voor aftakeling en vereenzaming. Vrees voor wat al niet meer…

Bescherming van het leven
Van de week, op weg van het treinstation Den Haag naar de Tweede Kamer werd ik aangesproken door een onbekende jonge vrouw, op weg naar een ministerie waar zij werkt.
“Ik volg u op facebook”, zei zij, “en ik zie jullie inzet voor de bescherming van het leven. Willen jullie daar alsjeblieft mee doorgaan? Ik heb pas een baby gekregen, en het raakte mij toen ik zwanger was dat zoveel mensen tegen mij zeiden: je laat toch zeker wel testen of het gezond is? Ik moest me telkens verdedigen voor het feit dat elk kind voor mij welkom is, ook als het een beperking zou hebben. En in mijn familie, zo vervolgde zij, is pas ook euthanasie toegepast. Het leidde tot een nare discussie tussen voor- en tegenstanders. Die voorstanders worden steeds feller, voor mijn gevoel. Weet je, daar kan ik echt van wakker liggen. Het gaat steeds verder.”

Indringende woorden. 
Heel herkenbaar. 
“Het gaat steeds verder.”

Het aantal abortussen is gegroeid. De NIPT-test breed beschikbaar gesteld. Steeds verder zijn ook de grenzen in de euthanasiepraktijk opgerekt: het hellend vlak bestaat! Eerst ging het om ernstig zieke mensen in de laatste levensfase. Daarna om mensen die niet in de stervensfase verkeren, zoals psychisch zieken of mensen die dementeren. De discussie rond voltooid leven gaat nu zelfs over gezonde mensen. De plannen van het inmiddels demissionaire kabinet om zo’n wet mogelijk te maken, heeft de SGP tot de voor ons buitengewoon uitzonderlijke stap gebracht om een motie van afkeuring in te dienen. Het gaat hier om een zaak van leven en dood. Gods gebod is hier in het geding: “gij zult niet doden”.

Gelukkig groeit er rond de Nederlandse euthanasiepraktijk nu ook weerstand, ook bij diegenen die vanuit andere principes leven. Artsen trokken aan de bel met de actie www.nietstiekembijdementie.nl, verpleegkundigen waarschuwen, ouderen maken zich zorgen of hun leven nog wel veilig is. En terecht.

Zeker, wij zien ook de angst bij veel oude mensen voor aftakeling, voor ontreddering, voor diepe eenzaamheid. Angst voor het stervensproces. Angsten die ze willen beheersen door een klaar-met-leven-pil op het nachtkastje te hebben. Die onderliggende nood en vrees is serieus. Juist daarom willen wij vol inzetten op het tegengaan van eenzaamheid, op het benutten van de wijsheid van de grijsheid, op het hooghouden van goede zorg. Ook daarom is het van levensbelang dat de boodschap van eeuwig Leven gehoord wordt en niet het naargeestige dood- is dood-verhaal het laatste woord heeft. Alleen dan kan het “Vreest niet!” geloofwaardig klinken.

Het is misleidende stemmingmakerij om mensen die worstelen met de zin van hun leven het zakelijke etiket ‘voltooid leven’ op te plakken, en het doden van mensen als een waardige dood te bestempelen. Die levensgevaarlijke verabsolutering en romantisering van de zelfbeschikking zet juist het leven van kwetsbare mensen op het spel. Overheid en samenleving staan niet meer vanzelfsprekend aan de kant van het leven. Openlijk of subtiel kan er zomaar druk vanuit de samenleving of vanuit de naasten komen om het leven dat aftakelt te ‘voltooien’. Of kwetsbare mensen zelf hebben het gevoel dat zij moeten verdedigen waarom zij vinden dat hun leven nog de moeite of de kosten van verder leven waard is. Ik vind dat huiveringwekkend. Dat is geen beschaving, maar barbarij.

De komende tijd zullen over al of niet een wet voor voltooid leven knopen moeten worden doorgehakt. Het zou gelukkig nog wel eens mee kunnen vallen om deze wet voorlopig van tafel te krijgen. De adviescommissie onder leiding van nota bene D66-senator Schnabel zag er al niets in, de maatschappelijke bezwaren daartegen klinken steeds luider, zelfs voorstanders menen dat de tijd er niet rijp voor is. Maar er staat voor de SGP veel meer op het spel: als intussen de euthanasiewet steeds verder wordt opgerekt, is er in de praktijk weinig bereikt. Een indamming van de steeds ruimere abortus- en de euthanasiepraktijk is hard nodig. Stilstand is hier achteruitgang. Elk mensenleven telt. Ook dat ongeboren kind met het syndroom van Down. Ook het leven van de kwetsbare oudere die zich teveel voelt. Zij horen erbij. Het zijn kostbare medemensen, geschapen naar het beeld van God.

Nederland spreekt heel wat landen ter wereld aan op de mensenrechten. Het zou goed zijn als het buitenland op zijn beurt Nederland nu indringend aanspreekt op de ontspoorde euthanasiepraktijk en druk uitoefent om dit aan te passen. Om dat te bevorderen, wil de SGP komende tijd er actief werk van maken indringende informatie hierover te verspreiden in het buitenland. 

Dit debat is niet alleen een politiek debat. Het is ook het gesprek in de media, op de straat, op de kantine op het werk. Dat valt niet altijd mee.

Het is zwaar roeien tegen de stroom in. Heftige televisiebeelden van kordaat ogende mensen die zeggen echt dood te willen, missen hun uitwerking niet. We lopen aan tegen gekaapte woorden als barmhartigheid, vrijheid en waardigheid, sinister geladen als munitie tegenover diegenen die de stem voor het leven willen zijn. Het is de wereld op zijn kop. De Bijbelse invulling van deze begrippen is fundamenteel anders, staat hier volstrekt haaks op: de barmhartigheid van de barmhartige Samaritaan leidde tot liefdevolle verzorging van de gewonde man, niet tot zijn dood. 

Er is behoefte aan een waardig weerwoord tegenover mensen die onze krachtige Bijbelteksten maar al te graag willen horen, niet uit honger naar het Woord, maar juist om ons zo snel mogelijk weg te kunnen zetten als drammerige godsdienstfanaten die een ander zijn waardige dood niet gunnen. 

De nood is groot. Daarom onze verantwoordelijkheid ook. Daarom doe ik vandaag een klemmend beroep op u allemaal. Om te bidden om wijsheid. Dat staat voorop. Maar ook om intensief na te denken over de manier waarop wij als bezorgde burgers hierover met onze medeburgers naar beste kunnen het gesprek kunnen aangaan. Maar misschien wel meer dan woorden kunnen ook onze daden spreken. Laten we alert zijn op de mogelijkheden om via onze kerkelijke gemeente, via de NPV, of op welke manier dan ook iets te betekenen voor ouderen die worstelen met de zin van hun leven, voor mensen die eenzaam zijn. Dit is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Houding tegenover de islam
Een ander thema dat in onze tijd veel mensen bezighoudt en bezorgd maakt, is de islam. Een lastig thema. Zulke onderwerpen moeten eerlijk aangesneden worden. Daarom hebben wij daar onlangs een manifest over uitgebracht. De SGP is wel verweten dat we goedkoop inspelen op angstgevoelens. Dat verwijt slaat de plank mis. Het is oprecht recht doen aan begrijpelijke zorgen. Stevig op de dreiging van de radicale islam, maar tegelijk gestempeld door het besef dat we iedere naaste lief willen hebben als onszelf en Nederland ook een veilige plek moet zijn voor moslims. Ook die boodschap staat letterlijk in het manifest. Het is het verwoorden van onze vaste en consequente koers, zoals die in de afgelopen decennia al eerder verwoord is door mijn voorgangers Van Rossum en Van der Vlies. 

Onlangs kwam een waardevol boek uit van ds. C. Sonnevelt over Islam en moslims. De ondertitel luidt: een pleidooi voor waarheid en bewogenheid. Mooi gezegd. Dat vat kernachtig samen waar wij voor staan: waarheid en bewogenheid. De waarheid over de islam moet gezegd worden. De donkere jihadkanten niet verzwegen. Juist in deze tijd waarin geweld in naam van de islam zoveel slachtoffers maakt. Juist christenen in het Midden-Oosten, in Irak, in Egypte, in Israël, brengen ons dit indringend onder de aandacht. Tegelijk is liefde en bewogenheid nodig tegenover moslims. Zij zijn onze medemensen.
Zij moeten zich ook in ons land veilig weten. Waarheid en bewogenheid, twee kanten van dezelfde medaille. In het politieke en maatschappelijk debat raakt dit evenwicht gauw verstoord. Ofwel om de lieve vrede mag je geen kwaad woord over de islam zeggen – maar dan raakt de waarheid buiten beeld. Ofwel alle moslims worden over een kam geschoren of er wordt een toon aangeslagen die elke bewogenheid mist. Maar dan gaan we aan de andere kant van het pad. Laten we ons met klem en kracht inzetten voor het goede evenwicht van waarheid en bewogenheid.

Vanuit christelijke hoek is er soms nog een extra reden om liever om de hete brij heen te draaien – en dat is de angst voor de boemerang. Christenen en moslims hebben te maken met dezelfde seculiere krachten die niks moeten hebben van welke godsdienst dan ook. 
Daarom is de waarschuwing: Pas op, voordat je het weet keren maatregelen tegen de islam zich ook tegen christenen! Ik geef het grif toe: Dat is geen onzin-argument. Zeker als het om de inperking van vrijheidsrechten gaat, is onbesuisdheid riskant. Je ziet het in de Tweede Kamer voor je neus gebeuren: de acties van de PVV tegen de Koran in de boekenrij voor de voorzitter hebben effect gehad. De Koran is weggehaald, maar de Bijbel ook. 

Maar we moeten ons anderzijds ook niet laten verlammen door angst voor de boemerang. Er is ook doortastendheid en beslistheid nodig tegenover het gif van de radicale islam. Anders nemen we de gevaren echt onvoldoende ernstig. Dan heulen we met de tijdgeest die alle religieuze overtuigingen op één hoop gooit. Daarom werkt de SGP niet mee aan blind gelijkheidsdenken dat geen verschil ziet tussen Kerstfeest en suikerfeest, en de islamitische gebedsoproep op één lijn stelt met het luiden van kerkklokken. Wie dat wel doet, weet niet waar de klepel hangt. Wij willen onbevreesd naar voren blijven brengen dat christendom en islam hemelsbreed van elkaar verschillen. ‘Onderwijst alle volken’ is echt wat anders dan ‘onderwerpt alle volken’. Dat verschil raakt de inhoud, maar ook het historisch stempel op onze Nederlandse cultuur. Onze oproep luidt daarom: zwem niet in de gelijkheidsfuik. 

Verkiezingsuitslag en formatie
Partijgenoten, de Tweede Kamerverkiezingen liggen inmiddels al weer meer dan een maand achter ons. Het was bemoedigend om te zien met hoeveel enthousiasme en inzet de boodschap van de SGP met steun van heel veel vrijwilligers tijdens de verkiezingscampagne voor het voetlicht is gebracht. Bijzonder was deze keer ook de inzet om zoveel mogelijk kandidaten op de lijst actief in te zetten in de campagne. Dat is met verve gebeurd. Met een prachtig resultaat: bovenop de winst van 33.000 stemmen bij de verkiezingen van 2012 opnieuw aanzienlijke stemmenwinst: ruim 22.000. Ondanks de hoge opkomst, houden we onze drie zetels. Een groot voorrecht dat de Heere ons dit weer geeft. 

Achter gesloten deuren praten VVD, CDA, D66 en Groen Links nu al weer geruime tijd over de vorming van een nieuw kabinet. De liefde spat er nog niet van af... Het gekibbel van de campagne is geruisloos overgegaan in het gekabbel van deze formatiefase. Het huishoudboekje van de staat ziet er heel wat beter uit dan aan het begin van de vorige periode, al leert de ervaring dat juist dan de verleiding moet worden weerstaan weer teveel uit te gaan geven. Het is niettemin hoog tijd om fors extra geld uit te trekken voor onze veiligheid en defensie. Ook voor het gezinsbeleid wordt als het aan de SGP ligt de portemonnee getrokken. Zeker de eenverdienersgezinnen verdienen een steun in de rug. 

Als SGP zouden we er niet rouwig om zijn als deze informatiepoging mislukt. Ondanks de winst van Groen Links, is het uitgesproken linkse blok in de Kamer historisch klein. De PvdA is door de kiezer ongenadig afgestraft. De kiezer is niet dol op een gelikte uitruil en gebalanceerde compromissen. Uit de verkiezingsuitslag kun je één les trekken richting formatie: voor het vertrouwen van de burger is het wenselijk dat de partijen die de coalitie vormen, inhoudelijk zo dicht mogelijk bij elkaar liggen. Van een slecht compromis wordt niemand gelukkig.

Ook al zou deze informatiepoging op niets uitlopen, voor de SGP zelf zien we bij de formatie van een nieuwe regeringscoalitie nu geen rol weggelegd. Niet omdat wij principieel regeringsverantwoordelijkheid schuwen. Het tegendeel is waar: er is principiële bereidheid om bestuurlijke verantwoordelijkheid te dragen. Maar als je niet nodig bent voor de meerderheid, ontbreekt de kans om geloofwaardig een vinger in de regeringspap te hebben. Dat is precies wat er nu speelt. We zijn getalsmatig niet nodig.

Overigens zijn op belangrijke ethische punten zeker de verschillen met D66 levensgroot. Daarom zou het op z’n zachtst gezegd buitengewoon lastig zijn om herkenbaar en geloofwaardig deel uit te maken van een coalitie met deze partij. Dan denk ik niet alleen aan medisch-ethische thema’s, zoals abortus, euthanasie en de wetgeving rond voltooid leven. Gevaarlijke grensverleggingen liggen ook op andere terreinen op de loer. Denk alleen maar aan huwelijk en gezin. Een staatscommissie leidde tot pleidooien voor meerouderschap en verruiming van het draagmoederschap. Het belang van het kind dreigt het onderspit te delven. Hier is helder weerwerk geboden en daarmee ligt er een flinke kluif op de formatietafel.

Gemeenteraadsverkiezingen
Partijgenoten, de positieve uitslag van de verkiezingen voor de Tweede Kamer stemt ons hoopvol voor een gunstige verkiezingsuitslag voor de SGP bij de gemeenteraadsverkiezingen die voor volgend jaar bij leven en welzijn op de agenda staan. 
2018 is ook het jaar waarin de SGP het 100-jarig jubileum hoopt te gedenken. De kiesverenigingen van Krabbendijke en Veenendaal waren hun tijd vooruit – nog voordat de landelijke partij een feit was, waren daar al kiesverenigingen opgericht - zij herdenken hun 100-jarig bestaan daarom al dit jaar. Wij mogen ons gelukkig prijzen op zoveel plaatsen in raden en staten vertegenwoordigd te zijn – juist dat samenspel van plaatselijke, provinciale, landelijke, en Europese vertegenwoordiging heeft meerwaarde. Dat komt ook goed uit de verf in de nieuw gevormde bestuurdersvereniging.

De voorbereidingen voor de gemeenteraadsverkiezingen zijn inmiddels in volle gang. Natuurlijk spelen niet in elke gemeente dezelfde kwesties. Nunspeet is geen Middelburg en Tholen geen Werkendam. Maar ongetwijfeld zullen ook herkenbare SGP-speerpunten door het hele land terugkomen:

• De bescherming van christelijke waarden zoals de zondagsrust die krachtig tegenwicht verdient tegenover de druk van vooral grootwinkelbedrijven.
• Een krachtig pleidooi voor een actief sociaal beleid, oog voor kwetsbare jongeren en ouderen, het tegengaan van eenzaamheid en armoede.
• Maar ook de vasthoudende inzet voor solide gemeentefinanciën, lage lokale lasten en een lokale overheid die een steun in de rug is voor ondernemers in plaats een stok in de spaken.

Vreest niet
Beste partijgenoten, er is veel te doen. Het is een voorrecht om bij een geopende Bijbel onze politieke inbreng te hebben. We mogen dat doen dat met enthousiasme, met overtuiging, met bewogenheid. Maar ook in het besef van bescheidenheid – alle zorgen en noden in ons land kunnen we niet zomaar oplossen met wetten en regels. Wie teveel van de politiek verwacht, raakt snel diep teleurgesteld.

Vrede, verzoening, verwachting – het is alleen zeker en vast te vinden bij de opgestane Levensvorst. Wij kennen die boodschap, dat is een grote verantwoordelijkheid. Want zonder bekering en geloof is de boodschap niet “Vreest niet”, maar ‘wee u’.

Ook al is ons hart vol van zorg, onrust en verwarring, als we werkelijk door het geloof omboog mogen blikken tot Christus die alle macht heeft in hemel en aarde, als we alle bekommernis op Hem mogen werpen, dan mogen we het uit Zijn mond horen: Vreest niet. Dan hoeven we niet alles krampachtig in de hand proberen te houden, angstig bezig te zijn met de toekomst. Dan verwachten we de verlossing niet van beneden, van de politiek, maar van Boven. Dan mag het klinken: Vreest niet, gij klein kuddeken, want het is uw Vaders welbehagen, ulieden het Koninkrijk te geven. (Luc. 12:32) 

“Vreest niet” Het hoort tot de eerste woorden die Christus sprak na Zijn opstanding. Waarom niet vrezen? Omdat hij door alle nood en dood, door alle angst en pijn is heengegaan. Omdat het Pasen is geweest. Omdat de dood overwonnen is.

Loopt dan alles op aarde van een leien dakje? Zeker niet. In deze gebroken wereld is veel angst, moeite en verdriet. Er zijn oorlogen en geruchten van oorlogen. Er is verkilling van de liefde. Er is veel om bang van te worden. Veel dat ons hart verschrikken kan. Dan krimpt ons hart ineen als we op de zondag voor Pasen zien dat op twee plaatsen in Egypte aanslagen zijn gepleegd. Verschrikkelijk hoe de herdenking van de intocht van de Vredevorst in Jeruzalem eindigt in een afschuwelijk bloedbad.

Maar toch zullen de duisternis, de dood en het verderf niet het laatste woord hebben. 
In Mosul, in Noord-Irak (het vroegere Ninevé) zijn na donkere jaren van IS-overheersing, afgelopen Pasen de kerkdeuren weer opengegaan en heeft het weer geklonken: De Heere is waarlijk opgestaan. 

Negentig jaar geleden, aan het slot van de partijrede van 1927 haalde ds. Kersten treffende woorden uit de brieven van Isaac da Costa aan. “Men vreeze dan niets, zo het beginsel van onze wijsheid in en tot alles de vreeze Gods is, men vreeze alles zo lang nog enige andere toevlucht dan deze voor de redding of bewaring van ons fel bedreigde vaderland gezocht wordt.”

Ik wil eindigen met dichtregels van diezelfde Reveilman Da Costa uit zijn ‘Paaszangen’

O mijn ziel, wanneer de nacht
Des vertwijflens, des bestrijdens
U bestormt en aanvecht, wacht!
’t Allerdonkerst uur des lijdens 
Zal in blijdschap overgaan 
Want de Heer is opgestaan!